تب روانی فردی (Psychogenic Fever)
علل و مکانیسم
- این نوع تب معمولاً در واکنش به استرس‌های شدید روانی مانند اضطراب مزمن، ترس از بیماری، یا فشارهای عاطفی رخ می‌دهد.
- سیستم عصبی خودمختار (سمپاتیک) در این شرایط فعال می‌شود و با ترشح هورمون‌هایی مانند آدرنالین، باعث افزایش موقت دمای بدن می‌گردد.
- مطالعات نشان می‌دهند افرادی که سابقه اختلالات اضطرابی دارند، بیشتر مستعد این نوع تب هستند.
علائم
- افزایش دمای بدن (معمولاً بین ۳۷.۵ تا ۳۸.۵ درجه سانتیگراد).
- تعریق، لرز، تپش قلب و سردرد.
- احساس خستگی یا تنش عضلانی.
تب روانی جمعی (هیستری جمعی)
نمونه‌های تاریخی و اجتماعی
- در ایران، مواردی مانند شیوع ترس از بیماری‌های ناشناخته یا واکنش‌های دسته‌جمعی به شایعات در مدارس و محیط‌های کاری گزارش شده است.
- این پدیده معمولاً در گروه‌های تحت فشار روانی (مثل دانش‌آموزان قبل از امتحانات) یا در جوامعی که اخبار استرس‌زا به طور گسترده پخش می‌شود، رخ می‌دهد.
علائم شایع
- نشانه‌های فیزیکی مانند سرگیجه، حالت تهوع یا ضعف بدون دلیل پزشکی.
- اضطراب شدید، احساس خفگی یا ترس از مرگ.
- انتقال سریع علائم بین افراد گروه.
راه‌های تشخیص و تفاوت با بیماری‌های جسمی
- تشخیص افتراقی: پزشک باید ابتدا بیماری‌های عفونی، التهابی یا اختلالات هورمونی (مثل پرکاری تیروئید) را رد کند.
- نقش روانشناس: مصاحبه بالینی برای شناسایی منابع استرس، سابقه اضطراب یا افسردگی ضروری است.
۵ راهکار عملی برای مدیریت تب روانی
۱. مدیریت استرس
- تمرین تکنیک‌های ذهن‌آگاهی (Mindfulness) و تنفس عمیق.
- استفاده از برنامه‌های روزانه برای کاهش فشارهای روانی.
۲. مراجعه به روانشناس
- درمان‌های شناختی-رفتاری (CBT) برای کنترل اضطراب.
- آموزش مهارت‌های مقابله با استرس.
۳. اصلاح سبک زندگی
- خواب کافی (۷-۸ ساعت در شب).
- کاهش مصرف کافئین و مواد محرک.
۴. آموزش و آگاهی‌بخشی
- در موارد جمعی، ارائه اطلاعات دقیق و علمی به جامعه برای کاهش ترس.
- جلوگیری از انتشار شایعات در شبکه‌های اجتماعی.
۵. حمایت اجتماعی
- تقویت ارتباطات خانوادگی و دوستانه.
- ایجاد فضای امن برای بیان احساسات بدون قضاوت.
جمع‌بندی
تب روانی، چه در سطح فردی و چه جمعی، نشان‌دهنده تأثیر عمیق استرس بر بدن و جامعه است. با این حال، با آگاهی، مدیریت استرس و کمک تخصصی می‌توان این پدیده را کنترل کرد. اگر شما یا اطرافیان‌تان علائمی دارید که به نظر می‌رسد ریشه روان‌شناختی دارد، مشاوره با روانشناس اولین قدم برای بازگشت به آرامش است.
